Caz Gitar tarihçesine bakış

Caz gitar kısaca çalınan gitar tipleri ve caz müzikteki çalma çeşitliliğinin tamamını içine alan bir kavramdır. Caz tipi gitar kavramı amfili elektrikli gitarların ortaya çıkışı ve geleneksel akustik gitarlara göre kullanımlarının artmasıyla ortaya çıkar
1930’ların başında elektrikli gitar caz müzisyenlerin seslerini güçlendirmek için bir gereksinim halini aldı. İlk önce caz müzikte kullanılan gitarlar akustik idi ve halen bazen kullanılırlar. 1940’ larda caz gitaristlerin çoğu amfili gitarlar ya da elektrikli gitarlar performanslarında kullanmaya başlarlar.
Tipik olarak, caz elektrikli gitarlarında oyma kapak ( Archtop) kullanılır, bunun üstünde kemanlarda da yer alan f şeklinde ses oyukları bulunur, gövde ise yekparedir.

Tarihçe:

1900-1935:

1900 lerin başından 1920’ lere dek Bongo cazda gitarlardan daha çok duyulan bir enstrüman idi ve gruplar içinde duyulacak yeterli sesi üretebiliyordu ki bunlara ilk caz gruplarının kullandığı askeri tip nefesliler, saksafonlar, klarnetler,davullar dahildi. Akustik gitar yirminci yüzyıl başlarında daha popüler bir enstrüman olduğunda, gitar üreticileri daha güçlü ses veren gitarlar yapmaya yöneldi
Gibson L5 ve yanda Kenny Burrell

Gibson L5 akustik ve oyma kapaklı olarak 1923’te ilk kez iletildi ve Eddie Lang gibi gitaristlerce ilk kullanılan caz tip gitar oldu. 1930’larda, gitar cazda yavaşça Bongo’ nun yerine geçmeye başladı, çünkü daha büyük bir harmoni ile akor basabilmekteydi ki bu dönemde daha da eski bir caz enstrümanı Tuba’nın yerini tamamen aldı.

Diğer önemli bir gelişme caz gitarda 1930’ların ortası ve sonu arasında elektrikli amfilerin çıkışıyla oldu.
Her ne kadar, Gibson elektrikli gitarın ilk ticari üreticisi değilse de, firma ilk başarılı pazarlanan elektrikli gitar ES150’yi 1936’da üretti. Cihazın üstüne akustik bir oyma kapak yerleştirilmişti ki bu metal tellerin titreşimini hissedebiliyordu ve bu bir gitar amfisi tarafından işlenebiliyordu.
Ünlü gitarist Charlie Christian tıpkı nefesli enstrümanlarda olduğu gibi doğaçlama yapmak için amfili elektrikli gitar kullandığında, Blues müzisyenleri de yeni elektrikli gitarın güçlü sesiyle ilgilenmeye başladılar


1936-1960’lar:
                                                                                                                                   

1930’ların sonlarına doğru ve 1940’larda Big Band ve Swing çağı idi ve gitar önemli bir ritim enstrümanı olmuştu. Kimi gitaristler, örneğin Count Basie Orkestrası’dan Freddie Green gibi özel gitar sitilleri geliştirdiler, buna karşılık Big Band’lerin çok azı amfili gitar sololara yer verdiler. Bu periyottaki en önemli caz gitaristleri Django Reinhardt, Oscar Moore ki Nat King Cloe trio üyesiydi ve Benny Goodman Orkestrası’nda yer alan Charlie Christian’dır(Yanda) . Ne yazık ki müthiş katkılarına ve etkisine rağmen genç yaşta henüz 25 yaşında vefat etmiştir (1943)

Gibson ES175
Sonraları Kenny Burrell, Herb Ellis, Barney Kessel, Jimmy Raney ve Tal Farlow’un katkılarıyla gitar ciddi bir caz enstrümanı olarak değerlendirilmeye başladı. Gelişen elektrikli gitar Gibson ES175 gibi ( 1949’da çıkmıştır) müzisyenlere çok daha geniş bir tonal yelpaze sundu.                                                                                                   
1940’lardan 1960’lar boyunca Wes Montgomery, Joe Pass (yanda)ve Jim Hall gibi müzisyenler, caz gitar teriminin yerleşmesine
büyük katkılar sağladılar.



                                                                            
1970’ler:
 Wes Montgomery

1960’ların ikinci yarısı ve 1970’lerin başında caz-rock fusion akımı doğunca, pek çok müzisyen daha rock tarzı sağlam gövdeli gitarlara yönelir. Diğer müzisyenler Grant Green ve Wes Montgomery gibi kabiliyetlerini pop tabanlı caz, soul ve R&B tarzlarında sergilerler.

Genç müzisyenler blues, rock ve funk gibi yeni kitleler seslenebilecekleri popüler alanlara kayarlar. Fusion sitildeki gitaristler John Coltrane, McCoy Tyner, Ornette Coleman ve Miles Davis gibi ustaların tarzlarından etkilenirler. Bunların arasında Eric Clapton da vardır.
John McLaughin gibi Fusion müzisyenleri Eric Clapton ve Jimi Hendrix gibi rock gitaristlerin akıcı, güçlü rock tarzlarını müziklerine adapte ederler. McLaughin bu konuda bir usta ve öncüdür onu sonra Pat Martino, Al Di Meola, Larry Coryell, John Abercrombie ve Mike Stern izler ve yeni nesil caz dinleyicisine hitap ederler
Rock-Blues ikonları gibi fusion gitaristleri de stadyum rock tipi amfilerden faydalanırlar ve efektler kullanırlar yapay distorsiyon, oktav bölücüler, kompres gibi.

Jim Hall


1980-2000’ler:

1980’lerin başında, 70’lerin başındaki fusion tarzının radikal deneyimleri daha radyoya yönelik bir tarz olan smooth jazz’ ı oluşturdu. Gitarist Pat Metheney, Blues,Country ve dünya müziğini rock ve caz ile harmanlayarak ve akustik ve elektrikli gitarlar ile daha yumuşak çalarak yeni akımı açtı.
1980’lerde yeni gelenekçi caz okulu diyelim tekrar geçmişle temas kurdu. Bu bağlamda genç gitaristleri bu alanın temiz tonlarda geleneksel oyma kapaklı (archtop) gitarlarla elektrik efektleri olmaksızın çaldılar.Altta Jim Hall,Charlie Bryd ve Herb Ellis)

Bobby Brom, Peter Bernstein, Howard Alden, Russell Malone ve Mark Witfield gibi müzisyenler geleneksel caz gitarı tekrar hayata döndürdüler. 1990’ların başında, pek çok küçük üretici arctop gitar üretmeye başladılar. 2000’lerde caz gitar değişimine devam etti. Kimi gitaristler Latin Jazz etkisinde kaldı ya da acid-jazz sitil kulüp müzikleri Wes Montgomery sample’ ları kullandı ve kimi gitaristlerde Bill Frisell gibi buna karşı durdu.

Ve caz gitar için bir kaç örnek:

Altta Joe Pass performansı....



Altta yeni kuşaktan Russel Malone...



Altta Jim Hall ve Barney Kessel...



Altta Kenny Burrell...



Altta Wes Montrgomery...



ve son olaral Charlie Christian....